Διατροφή ευερέθιστου εντέρου
Δεδομένου ότι το γαστρεντερικό αποκαλείται, κι όχι άδικα, ο δεύτερος εγκέφαλος του σώματος μας, όλο και συχνότερα πλέον μεγαλύτερη μερίδα του κόσμου ταλαιπωρείται από προβλήματα που αφορούν το έντερο του.
Το συχνότερο από αυτό έχει όνομα και “ακούει” στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ).
Το σύνδρομο αυτό χαρακτηρίζεται από ξαφνική διάταση της κοιλιάς μέσα σε λίγες ώρες που συχνά συνοδεύεται από κοιλιακό άλγος. Ορισμένοι ασθενείς παραπονιούνται για διάρροια και άλλοι για δυσκοιλιότητα όταν ταλαιπωρούνται από εξάρσεις του συνδρόμου στο γαστρεντερικό τους και αυτός είναι ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους εξαιτίας του οποίου δεν υπάρχει πλήρης ομοφωνία σε ότι αφορά την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης νόσου.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τι είναι το ΣΕΕ;
Το ΣΕΕ είναι μια κατάσταση που προσβάλει το πεπτικό σύστημα παρουσιάζοντας μια ομάδα επαναλαμβανόμενων συμπτωμάτων, όπως κοιλιακό άλγος, μετεωρισμό και εναλλαγές των κενώσεων. Εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες και η διατροφή είναι μόνος ένας από τους παράγοντες που το επηρεάζουν. Ανάμεσα σε άλλους παράγοντες που μπορούν να το επηρεάσουν είναι οι ορμονικές διαταραχές, το στρες, και τροφικές αλλεργίες.
Γιατί η διατροφή προκαλεί συμπτώματα;
Οι τροφές που καταναλώνουμε μπορούν να διεγείρουν την σπλαχνική υπερευαισθησία, να επηρεάσουν την εντερική ωσμωτικότητα και να προκαλέσουν αλλαγές στην διαβίβαση του πεπτικού σωλήνα. Για το λόγο αυτό σε περιόδους έξαρσης του ΣΕΕ όπου τα συμπτώματα ταλαιπωρούν τον ασθενή και επηρεάζουν την ποιότητα της καθημερινότητα του, είναι σημαντικό η διατροφή να αποτελεί ένα μέσο ανακούφισης των συμπτωμάτων.
Ποια είναι η διατροφική αντιμετώπιση του ΣΕΕ;
Επειδή έχουν “ενοχοποιηθεί” αρκετά τρόφιμα σε σχέση με το ΣΕΕ, είναι σημαντικό για να μπορέσει ο κάθε ασθενής που ταλαιπωρείται από αυτό να το αντιμετωπίσει, να προβεί σε χρήση ενός ημερολογίου καταγραφής ειδικά σε περιόδους έξαρσης μέσα από το οποίο θα ανακαλύψει τα τρόφιμα που επιδεινώνουν τα συμπτώματα σε εκείνον και οφείλει να τα περιορίσει ειδικά σε περιόδους έξαρσης του συνδρόμου. Το ημερολόγιο καταγραφής τροφών και συμπτωμάτων θα βοηθήσει και τον ασθενή και τον θεράποντα ιατρό, αλλά και το διαιτολόγο του, να μην προβεί σε ολικό αποκλεισμό κατηγοριών τροφών που αποτελεί μια πιο επιθετική αντιμετώπιση και συνήθως συμβαίνει σε περιόδους έξαρσης.
Γιατί είναι σημαντικό να μην καταφεύγουμε σε δίαιτα αποκλεισμού;
Ο αποκλεισμός είναι πολλές φορές, λανθασμένα η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης, ενώ θα έπρεπε να είναι η τελευταία. Ο ασθενής λόγω του πόνου και των υπόλοιπων συμπτωμάτων που τον ταλαιπωρούν καταφεύγει σε αποχή από αρκετές κατηγορίες τροφών και αν αυτό το συνεχίζει για μεγάλο διάστημα ή επαναλαμβανόμενα, υπάρχει ο κίνδυνος να προκύψουν μελλοντικά διατροφικές ελλείψεις στον οργανισμό του. Για παράδειγμα μια από τις κατηγορίες που συχνά αποκλείει είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα με αποτέλεσμα να μπορεί να επηρεαστεί η πρόσληψη του σε ασβέστιο και συνδυαστικά η απορρόφηση της βιταμίνης D. Σε περιόδους έξαρσης, σε ότι αφορά το συγκεκριμένο παράδειγμα, μπορεί ο ασθενής πχ να αποφύγει το γάλα ζωικής προέλευσης και τα αντίστοιχα γαλακτοκομικά προϊόντα και να προτιμήσει γαλακτοκομικά ελεύθερα λακτόζης, γάλα φυτικής προέλευσης και μικρές ποσότητες από σκληρά τυριά όπως είναι πχ η παρμεζάνα, αποφεύγοντας μαλακά τυριά, κρεμώδη τυριά και αλοιφές αυτών.
Τι να κάνω όταν βρίσκομαι σε έξαρση του ΣΕΕ;
Εκτός από το τι να ΜΗΝ κάνω, ας πάμε ένα βήμα πιο πέρα να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε ως πρώτη γραμμή άμυνας λοιπόν.
- Σε φάση έξαρσης του ΣΕΕ, στα αρχικά βήματα αντιμετώπισης περιλαμβάνονται η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων και η αργή μάσηση της τροφής. Η αποφυγή των μεγάλων γευμάτων, συμβάλει στην καλύτερη πέψη και απορρόφηση των τροφών.
- Η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, αλλά και τηγανητών καλό θα ήταν να αποφεύγεται καθώς μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε αρκετούς ασθενείς.
- Η ένταξη της συστηματικής φυσικής δραστηριότητας στη φάση αυτή είναι σημαντική, καθώς βοηθάει και στην καλύτερη κινητικότητα του εντέρου αλλά και στην καλύτερη διαχείριση στρεσσογόνων παραγόντων που μπορεί να το επηρεάζουν αρνητικά.
Στην πρώτη γραμμή άμυνας ΔΕΝ εντάσσεται αυτό που οι περισσότεροι περιμένατε ίσως να δείτε και είναι η δίαιτα FODMAPs.
Τι γίνεται αν η πρώτη γραμμή άμυνας δεν βοηθήσει;
Αν αφότου έχεις κρατήσει λεπτομερές ημερολόγιο καταγραφής και αναγνώρισης των τροφών που σε ενοχλούν και μερικού περιορισμού, αντικατάστασης ή και αποκλεισμού αυτών των τροφών υπό προϋποθέσεις όμως, παράλληλα με την αυτοπροσπάθεια για μείωση του στρες που αναφέρθηκε πιο πάνω δεν δεις ΚΑΜΙΑ βελτίωση τότε μπορείς να περάσεις στην δεύτερη γραμμή άμυνας.
Τι περιλαμβάνει η δεύτερη γραμμή άμυνας για την αντιμετώπιση του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου;
- Εδώ προτείνεται η διατροφή FODMAPs για ένα διάστημα 2-6 εβδομάδων, αλλά όχι παραπάνω.
- Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η λήψη προβιοτικού σκευάσματος για τουλάχιστον 1 μήνα.
- Μελέτες υποστηρίζουν ότι και η χρήση του λιναρόσπορου μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή.
Τι είναι η δίαιτα FODMAPs;
Το ακρωνύμιο FODMAPs σημαίνει ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες και αναπτύχθηκε για να περιγράψει αυτούς τους ανεπαρκώς απορροφούμενους υδατάνθρακες βραχείας αλυσίδας που μπορούν να οδηγήσουν σε υπερβολική συσσώρευση υγρών και αερίων, με αποτέλεσμα φούσκωμα, μετεωρισμός, κοιλιακό άλγος και διαταραχές στο γαστρεντερικό. Μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει ότι ο περιορισμός των FODMAPs σε μια διατροφή μπορεί να ανακουφίσει από τα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Πως μπορώ να περιορίσω τα FODMAPs στη διατροφή μου;
- Ας ξεκινήσουμε με το ότι δεν είναι όλοι οι υδατάνθρακες FODMAPs, οπότε ένας ολικός αποκλεισμός δεν είναι απαραίτητος. Τα FODMAPs απαντώνται στην φρουκτόζη (φρούτα, μέλι), στη λακτόζη (γαλακτοκομικά ζωικής προέλευσης), στις φρουκτάνες που είναι γνωστές και ως ινουλίνη (σιτάρι, κρεμμύδι, σκόρδο), στα γαλακτάνια (φασόλια, φακές, όσπρια από σόγια) και στις πολυόλες (γλυκαντικά που περιέχουν μαννιτόλη, ξυλιτόλη, σορβιτόλη κα).
- Ωστόσο επειδή μια τέτοια διατροφή είναι δύσκολο να ακολουθηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και δε συστήνεται για παραπάνω από 6 εβδομάδες, είναι σημαντικό στην πορεία των αλλαγών να αξιολογείται η πρόοδος των συμπτωμάτων ώστε να κρίνεται και η ανάγκη της συνέχισης ή της διακοπής της.
- Διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες τροφίμων να βρείτε τρόφιμα που περιλαμβάνουν τα παραπάνω συστατικά και περιορίστε τα. Όταν σταδιακά υπάρχει βελτίωση των συμπτωμάτων εντάξτε τρόφιμα που τα περιέχουν σε μικρές αρχικά ποσότητες και δείτε την πρόοδο των συμπτωμάτων σας. Προσθέστε ένα τρόφιμο κάθε φορά προς δοκιμή και αναγνωρίστε αν σας ενοχλεί ή όχι. Σε ότι αφορά το σιτάρι που αναφέρθηκε πιο πάνω, δε χρειάζεται να ακολουθήσετε μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης. Συνεχίστε να καταναλώνετε δημητριακά όπως ρύζι, κινόα, πατάτα και καλαμπόκι και δείτε την πορεία των συμπτωμάτων στο γαστρεντερικό σας.
Ποια η συμβολή ενός προβιοτικού σκευάσματος στο ΣΕΕ;
Πολλές μελέτες κάνουν εκτενή αναφορά στο ρόλο των προβιοτικών και στην θετική επίδραση που αυτά έχουν στο γαστρεντερικό. Παρότι έχουν μελετηθεί αρκετά είδη προβιοτικών τα αποτελέσματα είναι ασαφή και φαίνεται να εξαρτώνται από τα συμπτώματα των ασθενών. Ωστόσο οι περισσότερες μελέτες φαίνεται να υποστηρίζουν ότι τα προβιοτικά φαίνεται να είναι ικανά να μειώσουν τα συμπτώματα στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου, με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα να έχει βρεθεί στα σκευάσματα που έχουν μείγμα προβιοτικών στελεχών. Ωστόσο χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση για το ποιο προβιοτικό σκεύασμα είναι κατάλληλο για κάθε ασθενή που πάσχει από ΣΕΕ. Συνήθως τα προβιοτικά συνίσταται για 1 μήνα και αν μετά το πέρας αυτού του διαστήματος, δεν έχει παρατηρηθεί εμφανής βελτίωση στα συμπτώματα του ασθενούς τότε συνήθως συνίσταται αλλαγή στο προβιοτικό σχήμα που εκείνος λαμβάνει.
Κλείνουμε την κουβέντα μας για το ευερέθιστο έντερο, με μια μικρή αναφορά στη συμβολή του λιναρόσπορου στη διαχείριση των συμπτωμάτων του συνδρόμου.
Ο λιναρόσπορος όντως μπορεί να βοηθήσει στο ΣΕΕ;
- Μελέτες υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση τριμμένου λιναρόσπορου φαίνεται να μειώνει τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη δυσκοιλιότητα, λόγω των φυτικών ινών που εκείνος περιέχει.
- Σημαντική λεπτομέρεια είναι πως ταυτόχρονα με τη λήψη λιναρόσπορου συνίσταται η επαρκής κατανάλωση υγρών.