Καφές: Εχθρός ή σύμμαχος;

Ο καφές είναι για τους περισσότερους, μέσα σε αυτούς κι εμένα, μια μεγάλη αγάπη! Η μυρωδιά του απλώς μέσα σε ένα χώρο, μπορεί να σε κάνει να νιώσεις όμορφα και οικεία!

Ωστόσο τα οφέλη από την κατανάλωση του έχουν κατά καιρούς αμφισβητηθεί.

Είναι υγιεινός ο καφές; Πόσο καφέ μπορώ να πίνω; Ποια είναι η καλύτερη ώρα; Είναι όλοι οι καφέδες ίδιοι;

Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα κατά καιρούς απασχολούν όποιον καταναλώνει καφέ και μέσα από αυτό το άρθρο είναι καλό να ξεδιαλύνουμε όσα περισσότερα μπορούμε από αυτά.

Ας ξεκινήσουμε με μερικές παραδοχές!

1. Ο καφές συμβάλει στην ενυδάτωση του οργανισμού, παρά τους ισχυρισμούς για το ακριβώς αντίθετο. Ναι έχει μια ήπια διουρητική δράση λόγω της καφεΐνης που περιέχει, η οποία όμως αντισταθμίζεται από το νερό που περιέχει. Για το λόγο αυτό, δε σχετίζεται με την κατακράτηση υγρών στο σώμα, ακριβώς επειδή συμβάλει στην ενυδάτωση του οργανισμού.
2. Μια ακόμη αδιαπραγμάτευτη παραδοχή που αφορά τον καφέ είναι ότι αποτελεί εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών, ουσιών δηλαδή που “πολεμούν” τις ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό οι οποίες ευθύνονται για το γήρας αλλά και για πολλές εκφυλιστικές ασθένειες μέσα στις οποίες είναι και τα καρδιαγγειακά. Μπορεί να υπάρχουν κι άλλες πηγές αντιοξειδωτικών ουσιών πολύ πιο πλούσιες, όμως για σκέψου ότι ο καφές καταναλώνεται εύκολα και συχνά σε καθημερινή βάση; (σε σχέση πχ με τα μούρα).
3. Επιδρά επίσης ο καφές στην πνευματική μας συγκέντρωση και διαύγεια, επιταχύνει το χρόνο αντίδρασης μας και αυτές είναι εξαιρετικές ιδιότητες σε κάποιες χρονικές περιόδους που υπάρχουν αυξημένες απαιτήσεις στην καθημερινότητα.
4. Ο καφές επίσης σχετίζεται με τη διαχείριση της δυσκοιλιότητας, βοηθώντας ένα ποσοστό ατόμων που πάσχουν από αυτή, μέσω της έκκρισης χολοκυστοκινίνης που αυξάνει την εντερική κινητικότητα και συμβάλει στην καλύτερη λειτουργία του εντερικού συστήματος.

Ο καφές προστατεύει από χρόνιες παθήσεις; Τι λένε οι μελέτες;

Σε πρόσφατη ανασκόπηση συνολικά πάνω από 200 μετά-αναλύσεων μελετών παρατήρησης και παρέμβασης τα αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύθηκαν στο έγκριτο περιοδικό British Medical Journal [Poole et al, BMJ 2017], οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν ότι:

• Όσοι καταναλώνουν 3-4 φλιτζάνια καφέ / ημέρα σε σχέση με όσους δεν καταναλώνουν, έχουν μικρότερη εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και καρδιαγγειακής θνησιμότητας.
• Η αντίστοιχη κατανάλωση επίσης συσχετίστηκε με μικρότερη συχνότητα εμφάνισης νευρολογικών εκφυλιστικών νόσων (άνοια, Πάρκινσον), μεταβολικών παθήσεων (πχ διαβήτης), αλλά και κάποιων μορφών καρκίνου (πχ καρκίνο προστάτη, ενδομητρίου).

Τι ισχύει για την κατανάλωση του καφέ και την αθλητική απόδοση;

Εκατοντάδες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση καφέ πριν από τη φυσική δραστηριότητα πιθανόν βοηθάει τα άτομα να έχουν μεγαλύτερη και γρηγορότερη απόδοση από ό,τι χωρίς την κατανάλωση καφεΐνης. Οι ευεργετικές επιδράσεις της καφεΐνης, μπορούν να παρατηρηθούν σε διάφορους τύπους άσκησης (π.χ. ποδηλασία και τρέξιμο).

Ο μηχανισμός με τον οποίο η καφεΐνη βελτιώνει την απόδοση, έχει να κάνει με τις απευθείας επιδράσεις της στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με τρόπο ώστε να μειώνει την κόπωση κατά την άσκηση και να ενεργοποιεί τους μύες. Αξίζει, να σημειωθεί ότι η καφεΐνη χρησιμοποιείται έτσι και σαν εργογόνο βοήθημα (συμπλήρωμα) εγκεκριμένο από την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.

Η δράση της σχετίζεται με τη χρονική στιγμή κατανάλωσης σε σχέση με το αθλητικό γεγονός. Αν και παραδοσιακά, η πρόσληψη καφεΐνης γινόταν 1 ώρα πριν την έναρξη της άσκησης, πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν βελτιώσεις στην αθλητική απόδοση ακόμα και όταν η κατανάλωση της γίνεται οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια της άσκησης ακόμη και σε μικρότερη ποσότητα.

Μετά από όλους αυτούς τους λόγους, υπάρχει περίπτωση κάποιος να πρέπει να αποφύγει τον καφέ;

Κι όμως σε κάποιες περιπτώσεις καλό είναι να αποφεύγεται όπως στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, στην γαστρίτιδα και όταν κάποιος πάσχει από σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και είναι σε περίοδο έξαρσης των συμπτωμάτων. Επίσης χρειάζεται προσοχή στην κατανάλωση σε περίοδο εγκυμοσύνης και γαλουχίας.

Ποια θεωρείται ασφαλής πρόσληψη καθημερινά;

Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (USA Food and Drug Administration, FDA), 300-400mg καφεΐνης (που αντιστοιχεί περίπου σε 3-4 φλιτζάνια καφέ) θεωρούνται ασφαλής δόση για τους περισσότερους ανθρώπους. Ωστόσο, υπάρχει διακύμανση στο ρυθμό μεταβολισμού της καφεΐνης (κάποιοι τη μεταβολίζουν γρήγορα και κάποιοι πιο αργά). Για τα άτομα με ευαισθησία στην καφεΐνη καλή εναλλακτική αποτελεί ο ντεκαφεϊνέ καφές που φαίνεται να παρέχει αντίστοιχα ευεργετικά οφέλη με τον κανονικό.

Υπάρχει πιο υγιεινός καφές ή είναι όλα τα είδη ίδια;

Συνολικά, δεν υπάρχει κάποιος καφές καλύτερος από κάποιον άλλον, και δεν υπάρχει επίσημη σύσταση ώστε να αποφεύγεται κάποιο είδος καφέ από συγκεκριμένες ομάδες. Οι γευστικές μας προτιμήσεις είναι αυτές που θα καθορίσουν την επιλογή.

Ωστόσο, να αναφερθεί ότι ο καφές φίλτρου έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη (σε αντίθεση με ότι κάποιος μπορεί να πιστεύει, η καφεΐνη είναι υδατοδιαλυτή και περνά εύκολα από το φίλτρο του καφέ). Σκεφτείτε παράλληλα ότι ο καφές φίλτρου καταναλώνεται σχετικά εύκολα και γρήγορα (σαν «νερό» από πολλούς) και αυτό οδηγεί σε ταχεία πρόσληψη μεγάλης ποσότητας καφεΐνης αρκετές φορές. Άρα, ίσως, αυτό το είδος καφέ να μην είναι η πλέον κατάλληλη επιλογή για άτομα με ταχύ ρυθμό μεταβολισμού της καφεΐνης, ή άτομα σχετικά ευαίσθητα στην καφεΐνη.