Διατροφή και Υπέρταση

Πολλές μελέτες συνηθίζουν να απομονώνουν τρόφιμα ή συστατικά των τροφών και να μελετούν την επίδραση τους στην υπέρταση ωστόσο υπάρχουν αποδεδειγμένα δεδομένα που υποδηλώνουν ότι όχι μεμονωμένα συστατικά αλλά το σύνολο ενός διατροφικού προτύπου έχει την ισχυρότερη και βέλτιστη επίδραση στην ρύθμιση της υπέρτασης.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Τα θρεπτικά συστατικά εκφράζουν τη φυσιολογική τους δράση μέσα από αλληλεπιδρούμενα μονοπάτια στον οργανισμό και είναι μη ρεαλιστικό να περιμένουμε ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μέσω μεμονωμένων θρεπτικών συστατικών.

Ποιο διατροφικό πρότυπο είναι το πιο κατάλληλο για τη διατροφική διαχείριση της υπέρτασης;

Είναι η DASH diet (Dietary Approach Stop Hypertention) την οποία προτείνει η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία. Χαρακτηρίζεται από μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά (7-9 μερίδες συνολικά από αυτά), γαλακτοκομικά χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος (3-4 μερίδες από αυτά), χαμηλή πρόσληψη κορεσμένου λίπους και χαμηλής πρόσληψης νατρίου.

Ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί παράγοντες για την μείωση της αρτηριακής πίεσης και τη ρύθμιση της σε υπερτασικούς ασθενείς;

Η μείωση του σωματικού βάρους, η εφαρμογή της DASH και η μείωση της πρόσληψης του αλατιού.

Ξεκινώντας από τη μείωση του σωματικού βάρους, αυτή μπορεί να επιφέρει μέχρι και μείωση της πίεσης κατά 5-20mmHg/10 κιλά σωματικού βάρους. Μην ξεχνάμε ότι το 75% της συχνότητας της υπέρτασης συσχετίζεται άμεσα με την παχυσαρκία. Υπερτασικοί που ζυγίζουν περισσότερο από 10% του ιδανικού τους βάρους μπορεί να είναι σε θέση να μειώσουν την αρτηριακή πίεση τους και μόνο χάνοντας βάρος. Η μείωση του σωματικού βάρους επιφέρει ενίσχυση της δράσης των αντι-υπερτασικών φαρμάκων και μετέπειτα μείωση της δοσολογίας τους.

Πως μπορούν να συμβάλουν αλλαγές της διατροφής στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης;

Μια δίαιτα του προτύπου DASH που αναφέραμε πιο πάνω σίγουρα βελτιώνει τη διαχείριση της υπέρτασης, ωστόσο μέχρι πρότινος δεν παρεχόταν καμία σύσταση για συγκεκριμένες ποσότητες αυτών των συστατικών που πρέπει να καταναλώνονται για το καλύτερο προληπτικό αποτέλεσμα.

Μεγάλη μετανάλυση του 2017 που περιελάβανε αποτελέσματα από 28 μελέτες, έδωσε αποτελέσματα που αφορούσαν της σχέση ΔΟΣΗΣ-ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ, για συγκεκριμένες ποσότητες και ομάδες τροφίμων σε σχέση με τον κίνδυνο υπέρτασης.

Έτσι η συγκεκριμένη μελέτη κατέληξε στα παρακάτω αποτελέσματα που αποτελούν και τρέχουσες διατροφικές οδηγίες για την πρόληψη της υπέρτασης:

Αντίστροφη συσχέτιση με τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, δηλαδή η κατανάλωση τους να είναι προστατευτική για τον οργανισμό, βρέθηκε για τα παρακάτω τρόφιμα:

• Για τα ολικής άλεσης δημητριακά:
  • Η δράση αυτή ξεκινούσε από μια ποσότητα 30γρ δημητριακών ολικής άλεσης/ημέρα και η θετική επίδραση αφορούσε μέχρι και την ποσότητα των 90γρ/ημέρα. (συστατικά των προϊόντων ολικής άλεσης όπως φυτοχημικά και θρεπτικά συστατικά όπως μαγνήσιο, κάλιο, φυτικές ίνες έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν την πίεση)
• Φρούτα:
  • Αντίστροφη συσχέτιση για τουλάχιστον 100γρ/ημέρα κάτι που αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 2 μερίδες αυτών.
• Λαχανικά:
  • βρέθηκε αντίστροφη σχέση με την υπέρταση (αλλά όχι δόσης-απόκρισης λόγω στοιχείων ετερογένειας στις μελέτες) λόγω του αντίκτυπου που έχουν στη δομή της διατροφής όταν εντάσσονται αυξάνοντας την πρόσληψη φυτικών ινών και μειώνοντας την πρόσληψη λίπους.
• Ξηροί καρποί:
  • Η πρόσληψη καρυδιών και συγκεκριμένα από μια ποσότητα 28γρ/ημέρα μέχρι και μια ποσότητα 40γρ/ημέρα συνδέθηκε με βελτίωση και έξτρα όφελος. (για το σύνολο των ξηρών καρπών χρειάζονται περισσότερες κλινικές μελέτες – τα καρύδια που είναι πλούσια σε καλά λιπαρά, μαγνήσιο, κάλιο και φυτικές ίνες συνδέονται με την ρύθμιση της πίεσης)
• Όσπρια:
  • Κατανάλωση μέχρι και 70γρ οσπρίου/ημέρα φάνηκε ότι συσχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης.
• Γαλακτοκομικά:
  • Αύξηση πρόσληψης κατά 200γρ/ημέρα συσχετίστηκε αρνητικά με την κίνδυνο υπέρτασης και η βελτίωση παρατηρήθηκε μέχρι και την ποσότητα των 800mg/ημέρα. Αυτό αντιστοιχεί σε περίπου 3-4 μερίδες ημερησίως.

Θετική συσχέτιση με τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης, δηλαδή η κατανάλωση τους να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο βρέθηκε για τα εξής τρόφιμα:

• Κρέας:
  • Για κάθε επιπλέον 100γρ κόκκινου κρέατος ημερησίως συσχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης κατά 14%.
• Επεξεργασμένο κρέας:
  • Ο κίνδυνος υπέρτασης αυξήθηκε κατά 7% με την αύξηση πρόσληψης επεξεργασμένου κρέατος για ποσότητα έως και 30γρ ημερησίως. Όχι πρόσθετη αύξηση του κινδύνου πάνω από αυτή την ποσότητα.